བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དང་ལྡེ་སྲོང་ཡབ་སྲས་ཀྱི་རིང་ལ་རྐོང་ཀར་པོ་ལ་གཙིགས་གནང་བའི་བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ
ཁྲལ་བསྡུ་བ་དང་ཁྲིམས་གནོན་པ་ནི་ཡུལ་དུས་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་མེད་པར་གཞུང་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ན་དེའི་བྱེད་ལས་གཙོ་བོ་གཉིས་སུ་ཆགས་ཡོད་དེ། རང་རེའི་བོད་ལ་ཆ་མཚོན་ན། དུས་རབས་བདུན་པའི་དུས་མགོར་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་གཅིག་གྱུར་གྱི་གཞུང་རང་མཚན་དང་ལྡན་པ་ཐོག་མར་བཙུགས་ཤིང་། བཙན་པོས་ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུ་དང་མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་གི་བཀའ་ཁྲིམས་མཛད་ཅིང་། རྒྱལ་ཁྲིམས་ཆེན་པོའི་རྨང་བཏིངས། རྗེས་སོར་བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་སྐབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་དུ་སྲིད་འཛིན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ཚགས་ཇེ་དམ་དུ་ཕྱིན་པ་དང་བསྟུན་ནས། ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་བགྱི་བ་ལྷུར་ལེན་བགྱིས་ཐོག ཁྲིམས་འདོམས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་རྒྱ་ཆེར་དར་ཞིང་། གཞུང་གི་སྒྲིག་གཞི་དང་ཕྱི་ནང་གི་ལས་ཚན་ཁག་ཚགས་ཚུད་པར་ཕྱིན་ཏེ་འགན་འཁྲིའི་བགྱི་བ་ངེས་གཏན་ཆགས་པའི་དུས་མཚུངས་སུ། གཞུང་གིས་བཀའ་ཡི་ཁྲིམས་ཡིག་ཆེན་པོ་དྲུག་ལ་སོགས་པ་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ་ལག་ལེན་གྱི་ཁྲོད་དུ་བེད་སྤྱོད་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་མ་ཟད། དངོས་སུ་ཡིག་ངོར་ཕབ་སྟེ་རྡོ་རིང་དང་། རྡོ་བརྐོས། བྲག་བརྐོས། ཤོག་དྲིལ་བཅས་ཀྱི་སྟེང་དུ་གསལ་བོར་གཏན་ཕབ་མཛད་དེ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ལ་བསྒྲགས། བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་གཞུང་ཡིག་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་དེ་དག་ལས་གྲངས་འབོར་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་མ་ཕྱི་ངོ་མ་དུས་དེང་སང་གི་བར་དུ་མཇལ་ཐུབ་ལ། ང་ཚོས་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞི་དང་། ཆབ་སྲིད་དབང་ཐང་། མངའ་མཛད་དོ་དམ། ལྷག་པར་དུ་དེའི་སྐབས་ཀྱི་སྲིད་ཁྲིམས་ལ་ཤེས་རྟོགས་དང་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་པར་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཁུངས་བཙུན་ཤོས་སུ་ཆགས་ཡོད། ད་ལྟའི་ཆར་ཡོད་པའི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་ཡིག་ཚགས་གཙོ་བོ་ནི་རིགས་གསུམ་སྟེ། རིགས་དང་པོ་ནི་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དང་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་སྐུ་རིང་ལ་བཙུགས་པའི་རྡོ་རིང་ཁག་ཅིག་དང་། རྡོ་བརྐོས། བྲག་བརྐོས་ཡི་གེ་ལས་ཐོན་པའི་ཁྲིམས་སྲོལ་ཏེ། བཙན་པོས་དམ་པའི་ཆོས་མི་བསྣུབས་པ། ཡུན་དུ་གནས་པ། བརྟན་པར་གནས་པར་བརྣན་པའི་བཀའ་གཙིགས་དང་། བཙན་པོས་བློན་སྟག་སྒྲ་ཀླུ་ཁོང་དང་། བན་དེ་མྱང་ཏིང་ངེ་འཛིན། རྐོང་ཀར་པོ་མང་པོ་རྗེ། ལྡེའུ་ཅུང་སོགས་བྱས་ཅན་གཟེངས་སུ་བསྟོད་པ་དང་ཞལ་གྱིས་བཞེས་པའི་གཙིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་སོགས་འདུས། དེ་དག་ནི་ད་ལྟའི་ལྷ་ས་དང་། སྣེའུ་རྭ་མ་སྒང་། དབུ་སྟོད། དེ་མོ་གཡུང་དྲུང་འཛིན། ལྷོ་བྲག་ལྡེའུ་ཅུང། ལྷོ་བྲག་སྨན་ཐང་སོགས་ས་ཆའི་རྡོ་རིང་དང་རྡོ་བྲག་ཏུ་གསལ་པོར་བཀོད་པ་དང་། དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་མཇུག་ནས་དགུ་པའི་སྟོད་ཆར་ཆེད་དུ་རྡོ་རིང་དང་། རྡོ། བྲག་ལ་བརྐོས་པ་ཤ་དག་ཡིན། རིགས་གཉིས་པ་ནི་ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་ལས་ཐོན་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཁྲིམས་སྲོལ་ཤོག་དྲིལ་ཏེ། རི་དགས་ལ་མདས་རྒྱག་པའི་ཁྲིམས་ཡིག(ཡིག་ཨང་P.T.༡༠༧༡)ཁྱི་རྦོད་ནས་མི་བསད་པའི་ཁྲིམས་ཡིག(ཡིག་ཨང་P.T.༡༠༧༣ )རྐུན་པོས་རྐུས་པའི་རྐུན་ཆད་ཀྱི་ཁྲིམས་ཡིག(ཡིག་ཨང་ P.T.༡༠༧༥) འབྲུག་ལོར་ཕོ་བྲང་ལྷན་ཀར་ནས་ཤ་ཅུའི་རྩེ་རྗེ་ལ་སྩལ་པའི་མཆིད།(ཡིག་ཨང་ P.T.༡༠༨༥)ཕག་ལོར་བློན་ཆེན་པོས་འདུན་ཙ་ལོང་ཅུ་ནས་རྒྱ་སྡེ་གཉིས་ཀྱི་དཔོན་སྣས་གསོལ་བར་ཕྱག་རྒྱ་འཆང་དུ་སྩལ་བ།(ཡིག་ཨང་ P.T.༡༠༨༣) སྟོང་སར་གྱི་ཤོག་མཁན་གྱིས་བློན་རྒྱལ་གཟིགས་ལ་ཤོག་ཁྲལ་ཆད་པའི་དཔང་ཡིག(ཡིག་ཨང་P.T.༡༠༧༨)བྲན་མོའི་གྱོད་དོན་གྱི་གཏུག་ཡིག(ཡིག་ཨང་P.T.༡༢༩༧)སྟོང་སར་གྱི་སྡེའི་ཚལ་ཞིང་ལ་རྩོད་པ་བྱུང་བར་ཕྱིན་ཆད་ཞིང་ཡིག་བཞིན་རྩོད་མེད་ཡོང་བར་བྲོ་བསྐྱལ་བའི་ཆོད་ཡིག(ཡིག་ཨང་P.T. P.T.༡༠༧༨bis) བྱི་བའི་ལོར་ཞང་ཤེས་ཀྱིས་ཁྲོམ་ཆེན་པོའི་འདུན་ས་ནས་བྲན་བུ་ལི་གཡང་དཔལ་གྱི་རྩོད་རྙོག་སྐོར་ལ་ཕོག་པའི་བཀའ་རྟགས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ།(ཡིག་ཨང་P.T.༡༠༨༡)ཕུ་བོས་ནུ་བོར་བཏམས་ཤིང་བསྟན་པའི་མདོ་(ཡིག་ཨང་P.T.༡༢༨༣) བྱི་བའི་ལོའི་དགུན་ཟླ་འབྲིང་བར་ལྷོ་མྱི་ལ་གླང་མཇལ་བའི་དཔང་རྒྱ་(ཡིག་ཨང་P.T.༡༠༩༤) ལ་སོགས་པའི་གཡར་ལེན་གྱི་གན་རྒྱ་དང་། ཉོ་ཚོང་གི་གན་རྒྱ་སོགས་སོགས་ཡིན་ཏེ། དུས་རབས་བརྒྱད་པ་དང་དགུ་བའི་སྐབས་སུ་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་ཤོག་བུའི་སྟེང་དུ་བྲིས་པའི་ཤོག་དྲིལ་ཤ་དག་ཡིན། རིགས་གསུམ་པ་ནི་བཙན་པོའི་གཞུང་ངམ་ཁྲོམ་ཆེན་པོ་ནས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་དམག་ཁྲིམས་སྐོར་གྱི་གཞུང་ཡིག་སྟེ། ༢༠༡༥ལོ་ནས་དངོས་སུ་ཕྱིར་བཀྲམས་པའི་འདུལ་བ་ལུང་སྡེ་བཞིའི་གཞུང་རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེར་བྲིས་པའི་ཤོག་དྲིལ་ཞིག་གི་རྒྱབ་ངོས་སུ་བྲིས་པའི་བོད་ཡིག་གི་དམག་ཁྲིམས་བཤུས་མ་སྟེ། ཁྱོན་ཡིག་ཕྲེང་༥༠༧དང་དུམ་བུ་༦༩ཅན་ཤོག་དྲིལ་ཤ་དག་ཏུ་གྲུབ་པའི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་དམག་ཁྲིམས་ཡིན། དེའི་རྗེས་ཀྱི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་སྐབས་སུ། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་གཙུག་བཙན་ནམ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱི་བཀའ་གཙིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཁག་སྟེ། དཔེར་ན་ཡབ་སྲས་གསུམ་གྱི་མཛད་ཚུལ་གྱི་དྲིལ་དང་། ཆོས་འཁོར་བསྟན་པར་བཟུང་བའི་ཁྲིམས། ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱི་འབངས་ཁྱིམ་པ་དང་བན་སྐྱའི་ཚོགས་ལ་བྲོ་འཚལ་བའི་མདོ་ལྟ་བུའོ། བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་དེ་དག་ནི་གཞུང་ཡིག་གི་རིགས་ཀྱི་ཆ་ནས་བཤད་ན། གཙོ་བོ་གཞུང་གིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཁྲིམས་དང་། བཙན་པོའི་ཕོ་བྲང་དང་ཁྲོམ་ཆེན་པོ་ནས་སྩལ་ཞིང་ཕྱག་རྒྱར་བཏབ་པའི་མཆིད། དཔང་རྒྱ། གཏུག་ཡིག ཆོད་ཡིག གན་རྒྱ། བསླབ་བྱའི་ཚུལ་དུ་བཀོད་པའི་ཆོས་ཁྲིམས། བཀའ་གཙིགས་ཀྱི་ཡི་གེ དམག་ཁྲིམས་སོགས་རེད། གོང་དུ་བཀོད་པའི་ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་ཁྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་ཡིག་ཆ་དག་ནི་ད་ལྟ་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དང་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་ལ། དབྱིན་ཇིའི་ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་གི་ཆེད་མཁས་པ་སྦི་རན་ཏུན་རྡོ་ཐི་སུན་(Dr.Brandon Dotson)སོགས་ཀྱིས་གཉེར་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཏུན་ཧོང་ལས་གཞིའི་(International Dunhuang Project)དྲྭ་ཚིགས་ངོས་ནས་མ་ཕྱིའི་གློག་པར་གསལ་པོ་བལྟ་ཐུབ་ལ། ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རྒྱལ་ཕྱིའི་མི་རིགས་ཡིག་ཚགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། ཧྲང་ཧེའི་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་རིམ་པར་པར་དུ་བཏབ་ཡོད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྡོ་རིང་གི་ཡི་གེ་དག་ནི་སྐར་ཅུང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྡོ་རིང་ལ་སོགས་པའི་ཆག་གྲུམ་དུ་ཤོར་བ་ཁག་ཅིག་ཕུད། དེ་མིན་གྱི་རྡོ་རིང་མང་པོ་ཞིག་ནི་ད་ལྟ་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། གཞན་ད་ལྟ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་བཀའ་ཤག་སྡེ་ཁག་གི་གཞུང་ཡིག་གི་ཁྲོད་དུ་ཇོ་བོ་དབུ་སྐྲའི་རྡོ་རིང་དང་། ཞོལ་རྡོ་རིང་ཕྱི་མ། ཞོལ་ཁང་སེར་ཤར་གྱི་རྡོ་རིང་། ཞོལ་ཁང་སེར་ནུབ་ཀྱི་རྡོ་རིང་། ལྷ་འབྲུམ་གྱི་རྡོ་རིང་ལ་སོགས་པའི་ཞལ་བཤུས་ཡོད་པ་དང་། ཞལ་བཤུས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་མི་གསལ། དེ་མིན་ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་(ཕྱི་ལོ་༡༦༩༨ནས་༡༧༥༥བར་འཚོ་བཞུགས་མཛད)ཕྱག་དཔེ་ཁྲོད་དུ་ཕྱི་ལོ་༡༤༢༢ལོར་ཐོག་མར་ཞལ་བཤུས་མཛད་པའི་བཤུས་མ་ཁག་ཅིག་བཞུགས། དུས་རབས་གོང་མའི་དཀྱིལ་ཙམ་དུ་དབྱིན་ཇི་བ་རོས་ཅར་སུན་(H.E Richardson,1905-2001)གྱིས་སྐར་ཆུང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྡོ་རིང་། ཞྭའི་ལྷ་ཁང་གི་རྡོ་རིང་སོགས་རྡོ་རིང་དགུ་ཙམ་ངོ་བསྐྱོད་ཀྱིས་ཞལ་བཤུས་བགྱིས་ཤིང་། དབྱིན་ཇིའི་ཡི་གེར་བསྒྱུར་ཏེ་ཞིབ་འཇུག་གང་འཚམ་གནང་ཡོད། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོར་བོད་ལྗོངས་རིག་དངོས་ཅུད་ཀྱི་གནའ་དཔྱད་དང་རིག་དངོས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཤར་རྒན་དབང་སྡུད་ལགས་ཀྱིས་དབུས་གཙང་ཀོང་གསུམ་དུ་གནས་པའི་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ངོ་གྲངས་༢༢བཀབ་བཤུས་བྱས་པ་སོགས་ནི་ཐུགས་གཞིགས་ཡོད་པ་ཀུན་ལ་ཕན་དུ་གདའ། དེ་དག་ཏུ་ཁྲིམས་སྲོལ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་ཡོད་པའང་ཀུན་ལ་གསལ་བཤད་དང་བཅས་ཞར་དུ་གླེང་བ་ཤེས་པར་གྱིས། དམག་ཁྲིམས་སྐོར་གྱི་ཤོག་དྲིལ་དེ་ནི་བོད་ལྗོངས་དཔལ་བརྩེགས་དཔེ་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཀརྨ་བདེ་ལེགས་བརྒྱུད་རྒན་པ་ཚབ་པ་སངས་དབང་འདུས་དང་སྐ་བ་ཤེས་རབ་བཟང་པོ་ལགས་གཉིས་ཀྱིས་སྔ་གཞུག་ཏུ་རྒྱ་ཡིག་གི་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དུས་དེབ་༢༠༡༤ལོའི་འདོན་ཐེངས་གསུམ་པ། ༢༠༡༥ལོའི་འདོན་ཐེངས་འཕར་མ་Soརྟགས་ཅན། བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་ཡིག་གི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ་༢༠༡༥ལོའི་འདོན་ཐེངས་༤པར་བཀོད་པའི་ཤོག་དྲིལ་གྱི་མ་ཕྱིའི་གློག་པར་ལ་གཞི་བཅོལ་ཏེ་ཞལ་བཤུས་བྱས་པ་ཡིན། དེ་མིན་གྱི་ཡིག་ཆ་དག་ནི་ཆོས་འབྱུང་དང་འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་གི་ཕྱི་ར་༡༠༦བཀོད་པའི་ལྷ་བླ་མ་ཡེེས་འོད་ཀྱི་རྣཾས་ཐར་རྒྱས་པ་བཞུགསྷོ་ཞེས་པ་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དང་རྣམ་ཐར་དུ་དྲངས་ཡོད་པའོ།།