བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། པིར་མིང་ལ་ལྡོང་ཕྲུག་ཏུ་འབོད། བན་ཤུལ་བླ་ནག་ཅེས་པའི་ཚོ་ཁག་ཅིག་ཏུ་སྤྱི་ལོ༡༩༦༨ལོར་ཤེལ་ལུང་རྩྭ་ཐང་དུ་སྐྱེས། སྤྱི་ལོ༡༩༨༡ལོར་མང་རའི་ཀླུ་ཚང་དགོན་དུ་ཚོགས་ཞུགས་བྱས་ཤིང་། སྔ་ཕྱིར་མང་རའི་ཐར་ཤུལ་དགོན་དང་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ། རྔ་ཡུལ་སྔོ་ཤུལ་དགོན་སོགས་སུ་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པར་སློབ་གཉེར་ཅུང་ཟད་བྱས། སྤྱི་ལོ༡༩༨༧ལོ་ནས་བཟུང་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་ལ་ཞུགས། ཞིང་ཆེན་ཕྱི་ནང་གི་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་སོགས་སུ་རྩོམ་ཡིག་བརྒྱ་ལྷག་སྤེལ།

སྐབས་ལྔ་པའི《 སྦྲང་ཆར》རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་དང《མང་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ》རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ།

《 ཟླ་ཟེར》ལྷུག་རྩོམ་བྱ་དགའ་སོགས་ཐོབ། ལྷུག་རྩོམ་དེབ《རྟོག་གེ་བའི་ཆིག་ལབ་རིང་མོ》 དང་རིག་གཞུང་དཔྱད་བརྗོད་དེབ《ཉམས་རྟོག་དམར་རྗེན》འཚོལ་རྟོག་དེབ《བོད་ཡུལ་ལ་མགྲོན་དུ་ཕེབས་པའི་གོ་ལ་གཞན་གྱི་མི》 སོགས་པར་དུ་བསྐྲུན། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་། མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་མི་རིགས་མཐོ་འབྲིང་གཉིས་པའི་གདན་ཞུའི་དགེ་རྒན་གྱི་འགན་འཁུར་བཞིན་ཡོད།

བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་ད་ལྟའི་གནས་བབ་དང་མ་འོངས་པའི་འཕེལ་ཕྱོགས།

—སྙན་ངག་པ་བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ་ལ་བཅར་འདྲི་བྱས་པ།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། ཉིད་ཀྱིས་ཐོག་མར་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་བྱུང་འཕེལ་སྐོར་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གསུངས་རོགས།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། སྤྱིར་བོད་ཡུལ་འདིར་གནའ་བསྐལ་པ་ནས་བཟུང་སྣོད་བཅུད་གཉིས་ཀ་ཆགས་ཡོད་པར་འགོས་ལོ་སོགས་བོད་རང་གི་མཁས་པས་སྔ་མོ་ནས་ཐག་བཅད་ཚར་ལ། དེང་གི་གནའ་དཔྱོད་རིག་པ་བས་ཀྱང་ལོ་ངོ་ཁྲི་ཚོ་གསུམ་མམ་ཡང་ན་དྲུག་གི་གོང་ནས་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཡོད་པ་ར་སྤྲད་ཡོད། དེས་ན་བོད་དུ་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་བ་དང་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་ཡང་ཕལ་ཆེར་བྱུང་ཡོད། དང་ཐོག་འདོད་རྒྱལ་གྱི་མིང་དང་དེ་ནས་རྗེས་གྲུབ། དེ་རྗེས་མིང་དེ་དག“འི” དང“ཡི”ཡང་ན“ན”དང“ལ”ལྟ་བུའི་ཕྲད་ཀྱིས་སྦྲེལ་ཏེ་བརྗོད་པ་བྱུང་བས་ད་གཟོད་བོད་རང་གི་གདོད་མའི་སྐད་ཆ་བྱུང་བ་ཡིན། དེ་རྗེས་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་ཚོར་བ་ཤུགས་ཆེ་བའི་དུས་སུ་ངག་ནས་ཤུགས་འབྱུང་དུ་ཚིག་སྣེ་ཐུང་ངུ་རེ་དབྱངས་ལ་གྱེར་བ་ལས་ད་གཟོད་དམངས་གླུ་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་མེས་པོ་ཡིན་ནོ།།

དམངས་གླུ་གང་དེ་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་རྒྱུད་འཛིན་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་སྟེ་དར་བའི་རྩེ་མོར་སོན་པ་ནི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་རྒྱལ་བློན་དག་གི་མགུར་གླུ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། ལྷག་པར་དུ་ལྡེའུའི་ལམ་ནས་བརྩམས་པའི་མགུར་གླུ་སྟེ《 མྱང་ཞང་སྣང་གི་མགུར》དང《ལྷ་ལྕམ་སད་མ་ཀར་གྱི་མགུར》 《 བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་གྱི་མགུར》 《 འདུས་སྲོང་མང་རྗེའི་མགུར》ལྟ་བུ་སོགས་ནི་བརྗོད་དོན་དང་སྒྱུ་རྩལ་གང་ཅིའི་ཆ་ནས་སྐབས་དེའི་སྤུ་རྒྱལ་རྩོམ་རིག་གི་ཡང་རྩེ་ཡིན་པར་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གི་ཡང་རྩེར་བགྲང་ཡང་མི་ཆོག་པ་མེད་སྙམ། རིམ་གྱིས་མགུར་གླུ་དེ་ཡང་དམ་པའི་ལྷ་ཆོས་བརྗོད་བྱར་བྱས་པའི་རིགས་ཤིག་དང་། འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་བརྗོད་བྱར་བྱས་པའི་རིགས་གཉིས་སུ་གྱེས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།

དེ་ནས་ས་སྐྱ་བས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ལ་མངའ་དབང་སྒྱུར་དུས་སྙན་ངག《མེ་ལོང་མ》བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་། དེ་ལ་འཆད་ཉན་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་དེ་ལམ་ཁ་གཞན་ཞིག་ལ་ཞུགས་ཤིང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱང་གསར་བ་བྱུང་སྟེ། གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་ཁྲོད་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གི《 འཇམ་དབྱངས་སྨྲ་སེང་གི་བསྟོད་པ》དང་ཞང་ཞུང་ཆོས་དབང་གྲགས་པའི《 རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད》 བོ་དོང་པཎ་ཆེན་གྱི《 དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་གྲགས་པ་ལ་བསྟོད་པ》དང་རིན་སྤུངས་ངག་དབང་འཇིགས་གྲགས་ཀྱི《 ས་པཎ་རྟོགས་བརྗོད》རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི《 དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་རྒྱང་གླུ》 དང་བོད་མཁས་པའི《 འཕྲིན་ཡིག་ངང་མོ་རྩེན་པའི་ཟློས་གར》སྒྲ་ལྡན་དགའ་བའི་མེ་ཏོག་གི《 མིའམ་ཅིའི་གླུ་དབྱངས》སོགས་ལྟ་བུ་བྱུང་བ་རེད།

དེ་ལྟ་ན་ཡང་། བཀྲ་ཤིས་སྣ་ནག་མ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ།། ཞེས་པ་བཞིན་བྱ་དངོས་གང་ཡང་དགེ་མཚན་ཁོ་ནས་གཏམས་པ་ཞིག་ཡོད་དཀའ་བས《མེ་ལོང་མས》བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་དར་སྤེལ་ཐད་ལ་ཤན་ཤུགས་དང་སྐུལ་ལྕག་ཆེན་པོ་ཐོན་པ་ནི་བསྙོན་དུ་མེད་ན་ཡང་། བོད་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་མགུར་གླུ་ལྟ་བུ་མུ་མཐུད་དུ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་རྒྱུར་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ནུས་པའང་གང་ལ་གང་འཚམ་རེ་ཐོན་ཡོད་པ་ཡང་ང་ཚོས་ངེས་པར་ཁས་ལེན་དགོས་སྙམ།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་དེ་གང་གི་སྒོ་ནས་འཇོག་དགོས།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། དྲི་བ་འདི་ཤིན་ཏུ་བཟང་། ངས་ཀྱང་སྔོན་ཆད་ཅིག་ནས་འདིར་བསམ་བློ་བཏང་མྱོང་། ང་རང་གི་ལྟ་ཚུལ་ལྟར་ན། བོད་རང་གི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་ནི། དབྱངས་ཀྱི་འདེགས་འཇོག་གསལ་བ། ངག་ཏུ་གྱེར་བདེ་བ། ཚིག་སྣེ་ཐུང་བ། ལྡེའུའི་མཚོན་ཐབས་དང་བོད་པའི་ཉམས་ལྡན་གྱི་རྒྱན་ཤས་ཆེ་བ། གཙོ་ཆེར་བརྗོད་བྱ་སྲིད་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། 《 མེ་ལོང་མའི》 ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་ནི། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཆ་ནས་སྤྱིར་བཏང་མངོན་བརྗོད་དང་བརྡ་རྙིང་གིས་སྤྲས་ཏེ་ཚིག་ཉམས་དོད་པ། རྒྱན་གྱི་ཆ་ནས་དཔེ་གཟུགས་དང་རབ་རྟོག་ཤས་ཆེ་བ། བརྗོད་བྱའི་ཆ་ནས་གཙོ་ཆེར་དམ་པའི་ལྷ་ཆོས་དང་སྦྱར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆ་ནས་བཞག་དགོས། ད་ལྟ་སློབ་གྲྭ་ཆེ་འབྲིང་གི་སློབ་མས་འབྲི་བཞིན་པའི་ཚིགས་བཅད་མང་པོ་ཞིག་ནི། འགྱུར་རྩོམ་གྱི་སྐད་ཆའི་ཤན་ཆེ་ཞིང་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་མཚོན་ཐབས་ཐད་ཀར་བཀོལ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཚིགས་བཅད་ཡིན་ཡང་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་ཁྱད་ཆོས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པས་ཚིགས་བཅད་ཡིན་ལ་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་མ་ཡིན་པའི་མུ་དང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི《 རི་བོ་གངས་ཅན་གྱི་མཛེས་ལྗོངས》ལྟ་བུ་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་ཡིན་ལ་ཚིགས་བཅད་མ་ཡིན་པའི་མུ་དང་། ལྷ་སྨོན་ཡེ་ཤེས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི《 སྐྱ་སེང་བུ་ལྔའི་རྟོགས་བརྗོད》ལྟ་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པའི་མུ་དང་། 《 རྒྱ་ཤ་ཅུ་བའི་བུ་མོ་འཕྲོག་མི་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་ཡིག》ལྟ་བུ་གང་ཡང་མ་ཡིན་པའི་མུ་ཡིན།

སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་ལ་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཆ་ནས་དྲང་བརྗོད་ཀྱི་སྙན་ངག་དང་ལྡེམ་བརྗོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གཉིས་དང་། བརྗོད་བྱའི་ཆ་ནས་དོན་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་སྙན་ངག་དང་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་མཚོན་པའི་སྙན་ངག མཆོག་གི་ཡུལ་ལ་བསྔགས་པའི་སྙན་ངག དངོས་པོའི་གཤིས་ལུགས་མཚོན་པའི་སྙན་ངག བླང་དོར་འཇུག་ལྡོག་སྟོན་པའི་སྙན་ངག་དང་བཅས་ལྔ་ཡོད་དོ།།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། ད་ལྟའི་དུས་འདིར་རྟོགས་བརྗོད་སྙན་ངག་འབྲི་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་བ་ནི་དེ་ཅུང་འབྲི་དཀའ་བས་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞན་དག་ཡོད་པ་ཨེ་ཡིན།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། དེ་ཡང་རང་རེ་བོད་ལ་རྟོགས་བརྗོད་སྙན་ངག་ནི་བཙན་པོའི་དུས་ནས་བྱུང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན《ཁྱུང་བོ་སྤུང་སད་ཀྱི་མགུར》དང《ཐོན་མིའི་མགུར》 《 པདྨ་བཀའ་བསྡུས》ལྟ་བུ་ནི་བོད་ཀྱི་རྟོགས་བརྗོད་སྙན་ངག་གི་སྔ་ཤོས་སྐོར་ཡིན་ལ། སིལ་བུའི་དུས་སུ་འབྲོམ་སྟོན་པའི《 ཇོ་བསྟོད》ལྟ་བུ་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་བརྒྱུད་དེ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་དུས་སུ《 རཱ་མ་ཎའི་རྟོགས་བརྗོད》ལྟ་བུ་བྱུང་སྟེ་འཕེལ་རིམ་གསར་བ་ཞིག་ལ་བསླེབས་ཡོད། དེ་བཞིན་བསྟན་པ་ཡང་དར་གྱི་དུས་སུ་ཡང་མཁས་དབང་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གི《 རྟོགས་བརྗོད་དངུལ་གྱི་མེ་ཏོག》དང་བསེ་ཚང་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་གྱི《 རྟོགས་བརྗོད་བཀྲ་ཤིས་བུམ་གཟུགས》ཤར་གདོང་ཚང་གི《 རྟོགས་བརྗོད་གསེར་གྱི་གར་བུ》 དང་བློ་བཟང་དམ་ཆོས་ཀྱི《 རྟོགས་བརྗོད་རིན་ཆེན་གསུམ་པའི་མེ་ཏོག》ལྟ་བུ། དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་ནང་བློ་བཟང་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོའི《 མ་ག་དྷ་བཟང་མོའི་རྟོགས་བརྗོད》དང་ཀླུ་འབུམ་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོའི《 རྟོགས་བརྗོད་སྤྲིན་གྱི་མེ་ཏོག》ཤེས་རབ་བསྟན་དར་གྱི《 དབྱངས་ཅན་མའི་རྟོགས་བརྗོད》དང་རྨེ་སྤྲུལ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོའི《 རྟོགས་བརྗོད་མནྡ་རའི་ཆུན་པོ》 ཁོ་བོའི《 འཇམ་མགོན་ཐོན་མིའི་རྟོགས་པ་ཉུང་ངུར་བརྗོད་པའི་གཏམ》ལྟ་བུ་སོགས་མང་དུ་བྱུང་མྱོང་།

ཡིན་ན་ཡང་ད་ལྟ་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་རྟོགས་བརྗོད་སྙན་ངག་འབྲི་མཁན་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་འགྲོ་བ་ལ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་མེད་པ་མིན་ཏེ། གཅིག་ཏུ་རྟོགས་བརྗོད་སྙན་ངག་འབྲི་བ་ལ་ནང་དོན་རིག་པའི་ཤེས་བྱའི་ཆུ་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་དགོས། གཉིས་སུ་སྙན་ངག་ཆེན་པོའི་ལུས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་སྟེ། མགོ་འཛུགས་ཚུལ་དང་གཞུང་བསྲིངས་ཚུལ། མཇུག་བསྡུ་ཚུལ་སོགས་ལ་བྱང་ཆ་ངེས་ཅན་ཞིག་ལྡན་དགོས། གསུམ་དུ་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་རྒྱན་ཏེ་མཚོན་ཐབས་སྣ་ཚོགས་སྐབས་བསྟུན་གྱིས་ཅི་འདོད་བཞིན་བཀོལ་སྤྱོད་ལ་མཁས་པ་ཞིག་ངེས་པར་དགོས་པས་སོ།། དེ་ལས་གཞན་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་མཛེས་དཔྱོད་ལྟ་ཚུལ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་དང་ཡང་འབྲེལ་བ་ཅུང་ཟད་རེ་ཡོད་སྲིད་དོ།།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་གནས་བབ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། རྒྱའི་སྙན་ངག་དཔྱད་བརྗོད་པ་ལིས་ཀྲིན(李震）གྱིས། “ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བ་ནི་སྙན་ངག་གི་ལོ་རབས་ཤིག་ཡིན”ཞེས་བཤད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་མད་དེ། ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་ནང་རྒྱ་ནག་མ་ཟད་བོད་དུའང་སྙན་ངག་གསར་རྩོམ་གྱི་རླབས་རྒྱུན་ཞིག་འཕྱུར་ཏེ། ཚིགས་བཅད་ཀྱི་ཐད་ནས། དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློའི《 དཔྱིད་ཀྱི་བདག་མོ་ལྷ་ལས་བབས་པ》 དང་བཤད་སྒྲུབ་ཀྱི《 སྐྱེད་མོས་ཚལ་གྱི་དྲི་བ》འཇུ་སྐལ་བཟང་གི《 འགྱོད་གདུང》དང་ནོར་སྡེའི《 ནུབ་ཕྱོགས་ལྷ་ལྡན་ཉི་མའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བསྐྱོད་པའི་གཏམ》བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི《 མཚོ་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོར་ཕུལ་བའི་གླུ་དབྱངས》དང་བན་བཀྲའི《 འབག་སྐུའི་ཞལ་རས》སོགས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྙན་ངག་མང་དུ་བྱུང་བ་དང་། རང་མོས་སྙན་ངག་གི་ཐད། ༡༩༨༣ལོར་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི《 ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུ》 གསར་དུ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་ལྗང་བུའི《 གངས་དཀར་ལྷ་མོའི་བསླུ་བྲིད་ཀྱི་དབང་གིས》དང་དཔའ་རྩེའི《 ཅོང་རྙིང》འཇུ་སྐལ་བཟང་གི《 མཁའ་འགྲོའི་གཟུགས་རིས》དང་འཕྲིན་ཁྱུང་གི《 ལྷ་ས། རྒྱང་ཐག་རིང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཁེར་རྐྱང》ལྟ་བུ་སོགས་རང་མོས་སྙན་ངག་ཡག་པོ་མང་དུ་བྱུང་ན་ཡང་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གིས་ཀྱང་གོམ་མཚམས་མ་བཞག་པར་མུ་མཐུད་དུ་དེ་དང་འགྲོགས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་སོང་བ་དེས་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་རང་སྟེང་ན་ད་དུང་འགུགས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། ཡིན་ན་ཡང་། ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་དཀྱིལ་ནས་བཟུང་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་རྒྱུན་ཅུང་ཟད་འཇགས་པར་གྱུར་པ་སྟེ། སྔོན་ཆད་ཚིགས་བཅད་འབྲི་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཚིགས་བཅད་བསྐྱུར་ཏེ་རང་མོས་སྙན་ངག་འབྲི་བ་ལ་གཅིག་ཏུ་གཞོལ་ཞིང་། འགའ་ཞིག་གིས་སྙན་ངག་བཞག་ནས་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ལ་འཐམས་པ་དང་། སྤྱི་ལོ༢༠༠༡ལོ་ཡས་མས་ནས་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་སོགས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དཔྱད་བརྗོད་འབྲི་བའི་ལས་འགུལ་ཞིག་དར་བས་སྙན་ངག་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་ཚིགས་བཅད་ལ་བཀག་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་འཕྲད། ཡིན་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་གོང་ནས་བཟུང་སྙུག་ཐོགས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་གསར་གཏོད་ཡིན་ཁུལ་གྱིས་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་ལམ་ནས་འདོད་གཏམ་དམར་རྗེན་མང་པོ་བྲིས་པས་མི་མང་པོ་ཞིག་འུར་ལངས་ཏེ་དེ་དག་ལ་ལད་ཟློས་ཀྱིས་ཚིགས་བཅད་ཉ་ཉོག་མང་པོ་བྲིས་པས་རེ་ཞིག་ཚིགས་བཅད་འབྲི་མཁན་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་དང་། སྔོན་ཆད་རང་མོས་འབྲི་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་རང་མོས་བསྐྱུར་ཏེ་ཚིགས་བཅད་ལ་འཐམས་པས་ཚིགས་བཅད་འབྲི་མཁན་གློ་བུར་དུ་ཇེ་མང་ལ་སོང་། དེ་བས། ཧོབ་སྟེ་བལྟས་ན་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལ་ཡང་བསྐྱར་གསོན་ཤུགས་ཤིག་རྒྱས་པའི་སྣང་བ་སྟེར་ཡང་། ཞིབ་ཏུ་བསམས་ན་མི་འདི་དག་གིས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ལུས་སོ་སོ་བརྟན་འཇགས་ངང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་དངོས་ཤུགས་ཅི་རིགས་ནས་གཏོར་བརླག་གཏོང་བཞིན་ཡོད། ད་དུང་མི་སྐོར་ཞིག་གིས་རང་གི་བཟང་ས་དང་གྲོགས་པོ་རྣམས་འུད་སྒྲོག་བྱས་ཏེ་ག་གེ་མོའི་སྙན་ངག་ནི“ཞང་ཞུང་ཆོས་དབང་གྲགས་པ་ལས་ལྷག་གོ །”ཞེས་པའམ་ཡང་ན་ཆེ་གེ་མོའི་སྙན་ངག་ནི“དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལས་འགོངས་སོ།།” ཞེས་འཛེམ་དོགས་མེད་པར་ཅ་ཅོ་སྒྲོག་པ་དང་། གཞན་གྱི་གཡམ་ལ་རྒྱུགས་པར་དགའ་བའི་ལོ་ཆུང་སྐོར་ཞིག་དེ་དག་གི་གཡོ་འོག་ཏུ་ཚུད་དེ་སྔོན་གྱི་སྙན་ངག་པ་ཆེན་པོ་དག་ལའང་ཅི་མི་སྙམ་པར་ཁ་གཏོང་བ་སོགས་མདོར་ན་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་སྟེགས་དེ་ཡ་ང་བའི་སྣང་ཚུལ་གྱིས་ཁེངས་པར་གྱུར་ཏོ།།

ཡིན་ན་ཡང་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལེགས་པོ་འབྲི་མཁན་ལར་ནས་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་དགོན་སྡེའི་སྙན་ངག་པ་དགེ་འདུན་ལྷུན་འགྲུབ་དང་ཀླུ་སྨྱོན། ལྡོང་སྲས། ཐར་ཤུལ་བཟོད་པ། སྒོ་རབ་རྒྱས། བྱ་སྟོད་འོད་ཟེར། རྨོག་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ། ཀ་གྱའི་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ། ཀླུ་ཚང་སྨོན་ལམ། རོང་བོ་བློ་གྲོས་བརྟན་པ། མགར་ཉག་ཕྲན། ཕྱིང་རྫ་བསྟན་འཛིན་སོགས་དང་། དགོན་སྡེའི་སྙན་ངག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་མྱོང་བའི་གཅན་རང་སད་དང་ལྡོང་ཆུ་ཤེལ། ཚ་ནག་ཀུན་བཟང་། གཟི་མིག་གསུམ་པ། བདའ་ཚང་སྙེམས་གྲོལ། དེ་མིན་བདེ་སྐྱིད་སྒྲོལ་མ་དང་ཁྱུང་ཐར་རྒྱལ། པདྨ་འཚོ། ཀྱེ་ཕུར་མཆོག་གསུམ། སྟག་རིག་འབྲུག་ཐར། ནགས་ཤུལ་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་ལྡན། དགའ་ཆུང་སོགས་སྐོར་ཞིག་ཡོད་པ་རེད།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། ཁ་སང་དེ་རིང་བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་རྣམས་ཀྱིས“བཅད་གསར”ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་ཅིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱིན་འདུག ཉིད་ཀྱིས་བལྟས་ན་བཅད་གསར་ཟེར་བ་འདི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་ཁོངས་སུ་འདུའམ། ང་ཚོས་དེ་ལ་གོ་བ་ཇི་ལྟར་ལེན་དགོས།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། སྙུག་ཐོགས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས“རྟ་ཕོ་ཆུ་འཐུང་རྣ་བ་བསྒྲེངས་ཏེ་ཉན་སྒུག་བྱེད་པའི་བར་གླགས་སུ།།”ཞེས་པ་ལྟ་བུའམ། ཡང་ན“ལྷིང་འཇགས་ཁྲོད་ཀྱི་ངང་སྒུག་འདི་འདྲ་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་མ་རེད་དམ།།”ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ཆེས་སྤྱིར་བཏང་གི་སྐད་ཆ་འགའ་རེ་ཚིགས་བཅད་དུ་བསྡེབས་རྗེས་མིང་ལ“བཅད་གསར”ཞེས་བཏགས་ནས་གསར་གཏོད་ཅིག་ཡིན་ཁུལ་བྱེད་ཅིང་། ཅལ་འདྲོགས་ལ་དགའ་བ་འགའ་རེ་དེའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས“འདི་ལྟ་བུའི་སྙན་ངག་ནི་འབྲི་དཀའོ”ཟེར་ནས་འུད་བསྟོད་བྱེད་ཅིང་། དེ་ལ་ལད་ཟློས་བྱེད་མཁན་ལོ་ཉུང་མང་པོ་བྱུང་སྟེ། སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་སྙན་ངག་ལེགས་པོ་རྣམས་ལ་ཡང་ཅི་མི་སྙམ་པར་རྩིས་མེད་བྱེད་པ་སོགས་ནི་བོད་ཀྱི་ཁ་དཔེར“མི་བདག་བདག་ཏུ་རེ། བདག་པོ་སྒོ་ཕྱིར་འདོན”ཞེས་པ་ལས་མ་འདས་ལ། ད་དུང་དེ་དག་གི་རྩོམ་ཡིག་ཁ་ཤས་ནང“འཇིག་རྟེན་བྱེད་པོའམ་ཡང་ན“བྱེད་པོ” (上帝)སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱང་མངོན་ཆུང་དུ་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་དང་འགྲོགས་ཏེ་དེའི་ཕྱོགས་ཀྱི་དད་མོས་ཀྱང་ཐོན་བཞིན་ཡོད་སྟབས། དེ་ནི་ཆེས་ཆེ་བའི་ཉེན་ཁ་ཞིག་ཡིན་པས་ང་ཚོས་ཧ་ཅང་གཟབ་དགོས་པར་སྣང་ངོ་།།

“བཅད་གསར”ཟེར་བ་ནི་དོན་ལ“ཚིགས་བཅད་གསར་བ”ཞེས་པའི་ཚིག་སྡུད་ཡིན་པས་གསར་བ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་ཡིན་ལ།“བཅད་གསར”ཡིན་ཟེར་བའི་ཚིགས་བཅད་གསར་བ་མང་པོ་ཞིག་ལ་གོང་དུ་བཤད་པ་ནང་བཞིན་སྤྱིར་བཏང་གི་ཕལ་སྐད་ཙམ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ལས་རྒྱའི་མཛེས་རིག་མཁས་དབང་ཀྲུའུ་ཀོང་ཆན(朱光潜）གྱིས“སྙན་ངག་ནི་ཆེས་ཞུན་ཐར་ཆོད་པའི་བརྩེ་བ་དེ་ཆེས་ཞུན་ཐར་ཆོད་པའི་སྐད་ཆས་མཚོན་པ་ཡིན”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར་མང་མང་གི་ཕལ་སྐད་གང་དེ་མདོག་མ་བསྒྱུར་བར་ཚིགས་བཅད་དུ་བསྡེབས་པ་དང་། མཚོན་ཐབས་ཀྱང་རང་མོས་སྙན་ངག་གམ་ཡང་ན་བསྒྱུར་རྩོམ་གྱི་མཚོན་ཐབས་ཀྱི་ཤན་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེ་བས་མང་ཆེ་བ་ཞིག་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་ཁོངས་སུ་བསྡུ་ཐབས་མེད་ལ། ད་ལྟ་དེ་ལྟ་བུ་འབྲི་མཁན་ཧ་ཅང་མང་ན་ཡང་དེས་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལ་ཐོད་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་ཞེས་སྨྲ་རྒྱུ་ནི་སྔ་དྲགས་སོང་སྙམ།

འདི་ལྟར་བཤད་པ་ནི་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལ་འཕེལ་རྒྱས་གསར་བ་ཡོད་མི་ཆོག་ཟེར་བ་ནི་ལར་ནས་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་འཇུ་སྐལ་བཟང་གི《 དཔང་རྟགས་ལྷག་བསམ་ཅན》དང་

《 རྨས་སྐྱོན་ཤོར་བའི་བརྩེ་དུངས》 《 ལྗོན་པའི་ཕུགས་བསམ》དང《རྩྭ་ཐང་གི་དགོང་སྲོད》 《 དགུན》དང《དབྱར་གཞུང་གི་རྩྭ་ཐང》དང《གྲང་ལྷགས་ཀྱི་མཚན་མོ》 སོགས་ལྟ་བུ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གམ་ཚིགས་བཅད་རྙིང་མའི་སྐད་ཆ་དང་མཚོན་ཐབས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་བརྩམས་ཤིང་བོད་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་དགའ་ཁ་འཁྱེར་ཕྱོགས་དང་མཐུན་ལ། རང་གི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ཆ་ཡང་འདྲེས་པས་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལ་ཐོད་བརྒལ་འབྱུང་བ་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བར་ཟུར་བལྟའི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན་པར་སྙམ།

གལ་ཏེ་ཕལ་སྐད་ཚིགས་བཅད་དུ་བསྡེབས་པ་དེ་དག་ཀྱང་སྙན་ངག་ཡིན་ན་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་སྙན་ངག་ནི“ས་སྟེང་གི་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ”གྱི་ཡ་གྱལ་དུ་བགྲང་དོན་མེད་ལ། ཤོང་ལོ་ཙཱ་བས་འོ་བརྒྱལ་མྱངས་ཏེ《 མེ་ལོང་མ》བོད་དུ་བསྒྱུར་དོན་མེད་པ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་མཚན་ཉིད་སྨྲ་བ་ཧེ་ཏི་ཀིར (黑德格尔）གྱིས“སྙན་ངག་ནི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན”ཞེས་གསུངས་དོན་ཡང་མ་མཆིས།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། མ་འོངས་པར་དགོན་སྡེ་ནས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་རྒྱུན་སྐྱོང་ཐུབ་བམ།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་རྒྱུན་སྐྱོང་བའི་འགན་འཁྲི་ནི་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་རྣམས་ལ་ཡོད་པར་མ་ཟད་སློབ་གྲྭ་སོ་སོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་གི་ཤེས་ལྡན་པ་རྣམས་ལའང་ཡོད་པ་རེད། མ་འོངས་པར་མི་ཚེའི་ལྟ་ཚུལ་དང་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་གྱི་འགྱུར་ལྡོག་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་བསླུ་བྲིད་དང་ཉམས་སད་འོག་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྣ་ཚོགས་ཉེན་ཁར་འཕྲད་སྲིད་ཀྱང་། ང་ཚོས་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་ཀྱིས་སྣ་སྒོར་མོ་དང་ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས་པས་རྩོམ་རིག་ཀྱང་དེ་ལས་མ་འདས།

ད་ལྟ་དགོན་སྡེ་མང་པོ་ཞིག་གི་དགོན་བདག་དང་དོ་དམ་ཁང་གི་མི་སྣ་རྣམས་ཀྱིས་དགོན་པ་དེའི་འཆད་ཉན་དང་སློབ་གཉེར་ལ་དོ་ཁུར་མི་བྱེད་པར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་གང་འདོད་དུ་བླངས་ཏེ་དགོན་པའི་གྲྭ་ཤག་དང་སྲང་ལམ་སོགས་རྒྱ་གང་ཆེ་དང་སྤུས་གང་ལེགས་སྒོས་འཛུགས་སྐྲུན་ཚོད་མེད་དུ་སྤེལ་བ་དེས་དགོན་སྡེའི་སྲོག་སྙིང་སྟེ་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་ལ་ཤིན་ཏུ་གནོད་པར་མ་ཟད། ཐ་སྙད་རིག་གནས་ཀྱི་འཆད་ཉན་ལ་ཡང་གནོད་པ་དང་། ཞར་དུ་རྩོམ་རིག་གི་མཁའ་དབུགས་ལ་ཡང་ཤུགས་རྐྱེན་ངན་པ་ཐེབས་སྲིད་པས། མ་འོངས་པར་དགོན་སྡེའི་རྩོམ་རིག་དེ་ཧ་ཅང་ཉག་ཕྲ་བའི་གནས་སུ་ལྷུང་སྲིད་ཀྱང་། མུ་མཐུད་དུ་གྲྭ་གཞོན་ཚོའི་ཁྲོད་ནས་རྩོམ་རིག་ལ་དགའ་ཞིང་སྙན་ངག་ལ་དུངས་པའི་མི་སྣའང་འགའ་རེ་འབྱུང་སྲིད་པས་རྩ་བ་ནས་ཉམས་རྒྱུ་ནི་ཅུང་དཀའ་སྙམ།

འདིར་ཞར་དུ་གླེང་རྒྱུ་ཞིག་ནི། ད་ལྟ་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཁ་པར་དང་དྲ་ཚིགས། སྐད་འཕྲིན་སོགས་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་དར་ཏེ་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་བར་ཐག་ཉིན་རེ་ལས་ཉིན་རེར་སྟུང་བཞིན་ཡོད་པས། ཡུལ་གྱིས་བསྐལ་བའི་ཕ་མ་དང་གཉེན་ཉེ། མཛའ་གྲོགས་སོགས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་ལ་ཁ་བརྡ་བྱ་འདོད་ན་ད་ལྟ་ཉིད་དུ་བྱས་ཆོག་ལ། གཟུགས་བརྙན་ལ་བལྟ་འདོད་ན་ད་ལྟ་ཉིད་དུ་བལྟས་ཆོག་པས་སྤྱིར་བཏང་གི་མི་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དགའ་འོས་པའི་དོན་དག་ཅིག་ཡིན་ཡང་སྙན་ངག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དེ་ལས་ལྡོག་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་སྟེ། སྙན་ངག་གི་བརྗོད་བྱ་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་པའི་རྟག་བརྟན་གྱི་བརྩེ་བའམ་དྲན་གདུང་ཞེས་པ་དེ་རྨེག་མེད་དུ་གྱུར་དང་འགྱུར་བཞིན་པས་སོ།།

དེས་ན་འདིར་ཚིག་ཐག་བཅད་དེ་བཤད་ཆོག་པ་ཞིག་ནི། མ་འོངས་པར་འཛམ་གླིང་རྩོམ་སྟེགས་སྟེང་ནག་མོ་ཁོལ་གྱི《 སྤྲིན་གྱི་ཕོ་ཉ》དང་ཝང་ཝེ(王维)ཡི《 དགུ་པའི་ཚེས་དགུའི་ཉིན་ཧྲན་ཏུང་གི་གྲོགས་པོ་དྲན་པ》 རྒྱལ་བ་ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོའི《 མགུར་གླུ》 དང་ཡུས་ཀོང་ཀྲུང་གི《 ཡུལ་གདུང》བོད་ཀྱི་ལ་གཞས་ལས《དྲན་པའི་སྐོར》ལྟ་བུ་ནི་འབྱུང་མི་སྲིད་པ་དེའོ།།

མགོན་སྣང་སྐྱེས། རྒན་ལགས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིར་ཁོམ་གསེང་གི་དུས་ཚོད་བེད་སྤྱད་དེ་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་ད་ལྟའི་གནས་བབ་དང་མ་འོངས་པའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་བགྲོ་གླེང་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ།

བླ་ནག་པ་ཡེ་ཤེས་བཟང་བོ། ཁྱེད་ཀྱིས་ད་ཐེངས་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་གནད་དོན་ཐད་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་ཞིག་བཀོད་སྒྲིག་གནང་བར་ཁྱེད་ལ་ཡང་བཀའ་དྲིན་ཆེ། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།

སྙན་ངག་པའི་སྐད་ཆ། རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཁུར་པ། ཡེ་ཤེས་སྐྱབས།